مارونی ها

مارونی ها گروهی از گروه های کاتولیک شرقی نصارا اند که میگویند:  عیسى دو طبیعت و یک اراده دارد، آنان به قدیس مارون منسوب میشوند، بنام «موارنه» نیز  معروف اند، مرکزشان در لبنان است.

مارونی ها

تعریف:

مارونی ها گروهی از گروه های کاتولیک شرقی نصارا اند که میگویند:  عیسى دو طبیعت و یک اراده دارد، آنان به قدیس مارون منسوب میشوند، بنام «موارنه» نیز  معروف اند، مرکزشان در لبنان است.

تأسیس و افراد برازنده :

-این طائفه منسوب به سوی قدیس  پرهیزگار متقشف عابد «مارون» میباشد، کسیکه در کوه ها رفت و عزلت اختیار نمود و این کار سبب شد که مردم را به خود جذب کند و گروهی به  نامش تشکیل شود، زندگی وی در اواخر قرن چهارم میلادی بوده، وحوالی سال ( 410) بین انطاکیه و قورس وفات نموده است.

-بین پیروان مارون  و بین کلیسای ارثوذکس روم اختلاف شدیدی واقع شد و این اختلاف آنان را مجبور به ترک انطاکیه و حرکت به سوی « قلعهء المضیق» که نزدیک افامیا بر جوار نهر عاصی  است، نمود و در آنجا دیری بنام قدیس مارون بنا گردند.

-در اقامتگاه جدیدشان اختلاف دیگری میان آنان و میان یعاقبهء ارثوذکس یعنی کسانی که قائل به یک طبیعت بودند ، در سال (517م) واقع گردید، که سبب منهدم شدن دیر شان و کشته شدن (350) تن از راهبان شان گردید.

-در مراحل بعد از آمدن به قلعهء المضیق امپراطور  مرقیانوس به آنان توجه نموده در سال (452) دیر آنان را فراخ و کلان کرد، امپراطور یوستغیان کبیر ( 527-565م.) نیز به آنان توجه نموده دیر شان را، بعد از آنکه آنرا یعاقیه خراب کرده بودند، دوباره اعمار نمود. امپراطور هرقل نیز به آنان توجه داشت و در سال  628م بعد از پیروزیش بالای فارس ، از آنان دیدار نمود.

-سال  659م مارونیه و یعاقبه معاویه بن ابی سفیان t را میان خویش حکم قرار دادند تا اختلاف از میان شان برداشته شود، ولی خلاف ودشمنی در میان شان ادامه یافت و جنگ های انتقامی میان دو طرف آغاز گردید،که بالآخره منجر به هجرت مارونیه به شمال لبنان شد و آنجا وطن دائمی آنان گردید.

-در وطن جدید شان در لبنان قدیس یوحنا مارون ظهور نمود که وی صاحب مارونیهء جدید، بنا کنندهء مجد و بزرگی آن و ترتیب دهندهء نظریات ومعتقدات آن به شمار میرود. خلاصهء زندگی نامه اش چنین است:

* در سروم نزدیکی انطاکیه تولد شد، دروس خویش را در قسطنطینیه فرا گرفت.

* به حیث اسقف بالای بترون در ساحل شمالی لبنان تعیین گردید.

* سال 667م عقیدهء مارونیه را ظاهر نمود، عقیده ایکه میگوید: در مسیح u دو طبیعت وجود دارد ولی یک اراده دارد، زیرا هر دو طبیعت در یک اقنوم جمع شده است.

* کلیسا های مسیحی این عقیده را نپذیرفتند و خواستار برگذاری مجمع سوم قسطنطینیه  شدند، این مجمع سال 680م برگذار گردید و در آن 286 اسقف حاضر گردیده و به ترک کردن این عقیده، محروم ساختن  دارندگان آن، لعنت کردن، راندن، و تکفیر نمودن کسانیکه به این مذهب و عقیده میروند، فیصله نمودند.

* یوحنا مارون اولین بطریرک [رئیس رئیسان اسقف ها] در گروه مارونیه به شمار میرود که شمار بطارکه  از وی شروع میشود.

* لشکر مارونیه با لشکری که آن را یوستغیان دوم، به قصد ویران کردن معابد شان و ریشه کن  نمودن خود شان سوق داده بود، مقابله نموده لشکر مارونیه جانب مقابل خود را در امیون شکست داد، و بعد از آن به حیث یک قوم و گروه کوه نشین دارای شخصیت مستقل ظاهر گردیدند.

-بعد از آن کلیسای روما بخاطر نزدیک سازی آنان به خود چاره جوئی نمود، همان بود که در حوالی سال 1213م بطریرک مارونی أرمیا عمشیتی  از روما بازدید نموده در وقت بازگشت خود  بعضی تعدیلات و اصلاحات در خدمت اسقف ها، مراسم عبادت و سیامت کاهنان آورد.

-نزدیکی میان شان به حدی زیاد شد که در سال 1182م اطاعت شان به کلیسای بابویه اعلان گردید، و در سال 1736م  این نزدیکی به اتحاد کامل با کلیسا تبدیل گردید که بعد از آن کلیسای مارونیه به نزد پاپ های روما از جملهء کلیسا های مکرم شمرده میشد.

-در خدمت صلیبیها نیز نقش بارزی داشتند، از قبیل تقدیم رهنماها برای صلیبیان  در حملهء اول شان، تا که آنان را در راه ها و گذرگاه ها رهنمائی نمایند، و روان کردن گروپ تیر انداز رضاکار به مملکت بیت المقدس.

-مطابق آنچه مؤرخین جنگهای صلیبـی ذکر کرده اند تعداد مردان جنگی شان به (40000) تن میرسید.

-در ممالکی که زیر سیطرهء صلیبـی ها قرار میگرفت ، مارونیه در میان دیگر طائفه های نصارا مرتبهء اول را بدست میاوردند و از حقوق وامتیازاتی که طائفهء فرنجه برخوردار میبود آنها نیز میبودند، مثل حق ملکیت زمین در مملکت بیت المقدس.

-لویس نهم اولین دوست فرانسوی آنان بود، وقتی وی در دشت عکا فرود آمد وفدی متشکل از پانزده هزار مارونی که با خود هدایا و تواحف داشتند، نزدش آمدند، وی به همین مناسبت برای شان رسالهء مؤرخ  ( 21/5/1250م) را تقدیم نمود که در آن گفته شده بود: فرانسه بر حمایت آنان تعهد میسپارد، و در آن رساله آمده بود: « ما به این قانع هستیم که همین ملتی که بنام قدیس مارون معروف است، جزئی از ملیت فرانسه باشد.

-مهربانی غرب با طائفهء مارونیه در نسل های بعدی ادامه یافت، یعنی وقتی که نابلیون سوم سال 1860م یک گروه فرانسوی را برای آرام ساختن مردم الجبل ارسال نمود، همچنان بعد از جنگ جهانی اول که لبنان تحت نفوذ فرانسه قرار گرفت.

-تیوفیل ( تیوفیلوس) بن توما یک مارونی از شمال سوریه بود که در قصر مهدی خلیفهء عباسی ( 775-785م) به حیث منجم  ایفاء وظیفه مینمود، و « إلیاذة هو میروس» را نیز ترجمه کرد.

-مؤرخ مشهور  اسطفانوس دویهی نیز مارونی بود، و سال ( 1704م) وفات نمود.

-بطریرک جرجس عمیره نیز مارونی بود، وی اولین کتاب را در علوم ادبی سریانی تألف نمود، و بخاطر آسان شدن تدریس زبان مذکور بالای مستشرقین قواعد کتاب را به زبان لاتینی وضع نموده است.

-از شخصیات مشهور شان اشخاص ذیل میباشند: یوسف حبیش، بولس مسعد، یوحنا الحاج، و بطریرک الیاس حویک.

-از جملهء اسقف های مطران اشخاص ذیل میباشند : جرمانوس فرحات، یوسف سمعان سمعانی، یوحنا حبیب، یوسف  دبس.

-از خاندان های مشهور شان:  آل خازن، دحداح، حبیش، سعد، کرم، ظاهر، بستانی، شدیاق، نقاش، باز، و ... میباشد.

-از رهبرها و زعیم های معاصر شان:  آل جمیل ، شمعون، فرنجیه، اده، و ... میباشند.

-از جملهء تنظیم های سیاسی ، گروهی، و نظامی شان: حزب الکتائب  و حزب الاحرار میباشد.

-به موجب پیمان و میثاق  وطنی که طی آن اتحاد شفاهی میان مسلمانان و نصارا، پیرامون توزیع چوکی های مهم دولت لبنان به طائفه های مختلف دینی لبنان، صورت گرفت، از سال 1943م تا امروز چوکی ریاست جمهوری لبنان به گروه مارونی تعلق گرفت.

افکار و معتقدات :

-مهمترین نظریه ایکه اینان را از دیگر گروه های نصرانی جدا میسازد آنست که میگویند: مسیح u دو طبیعت دارد، ولی اراده و مشیتش واحد و یکی است، زیرا هر دو طبیعت در اقنوم واحد جمع شده اند.

-به عقیدهء مشیت واحده بطریرک امپراطور هرقل نیز سال ( 638م) قائل شد تا بتواند میان عقیدهء طرفداران طبیعت واحده، که در نصارای سوریه اکثریت رعیتش را تشکیل میدادند، و میان طرفداران عقیدهء ارثوذ کسیهء کلیسای بیزنطیه، موافقت بیاورد، ولی این کار وی در برداشتن خلاف از میان آنها به نتیجه نرسید.

-معتقد اند که کار و خدمتی که قدیس ها انجام میدهند مأخوذ از همان خدمتی است که آنرا به یعقوب قدیس نسبت میدهند و معتقد اند که این خدمت سابقه ترین خدمت در کلیسای مسیحی میباشد و اصول آن به عشاء ربانی اخیر بازمیگردد.

-کلیسای مارونی تا امروز لغت سریانی را در قدیس های خویش حفظ نموده است.

-روحیهء سریانیه همیشه در میان ایشان ساری و جاری است، حتى در کلیساهائی که به تسلط پاپ هم اعتراف دارد.

-از اوائل قرن سیزدهم در دوران پاپ انوسنت سوم بعضی تعدیلات و اصلاحات در مراسم دینی مارونی قدیم  انجام یافت ، تا موافقت و ملائمتش با مراسم دینی لاتینی زیادتر شود، که از آنجمله است:

-سه بار غوطه دادن معمود در آب.

-طلب واحد از برای " ثالثوث".

-وقف نمودن جوانان به دست مطارنه.

-بعد از آن کاهنان روش لاتینی را در پوشیدن انگشتر، به سرکردن کلاهی که مشابه به تاج میبود و در گرفتن عصا پیروی نمودند.

-در استعمال کردن زنگ، در بدل ناقوس های چوبی که آنرا دیگر کلیسا های شرقی، در وقت فرا خواندن به سوی اسقف ها، استعمال می نمودند ، نیز پیروی و تقلید لاتینی ها را کردند.

ریشه های فکری و اعتقادی :

-مارونی ها شاخهء کاتولیک های شرقی اند که آنها به نوبهء خود شاخهء عام نصرانی ها میباشند، زیرا ریشه های آنان عین ریشه های خود نصرانیت است.

-در حفاظت شدید  خویش از میراث  فرهنگی خود و از زبان قدیم سریانی ممتاز هستند، و به گذشت زمان، توسط آوردن بعضی تعدیلات در مراسم دینی ماورنیهء قدیم، به کلیسای بابویه روما نزدیک شده اند.

انتشار و جاهای نفوذ :

-در انطاکیه آغاز شد، بعدا به قلعهء المضیق کوچ کردند، و اخیرا در نصف دوم قرن نوزدهم میلادی به کوه های لبنان که وطن فعلی شان است رفتند.

-در قرن پانزدهم میلادی، دیر قنوبین شمال لبنان که بالاتر از طرابلس موقعیت دارد و در سر سنگ بزرگی از سنگ های وادی قادیشا (یعنی وادی مقدس) اعمار گردیده است، مقر مارونیهء بطریرکیه گردید، همچنان «بکرکی» که در بالای جونیه اعمار  گردیده تا امروز مقر زمستانی آنان میباشد، زیرا سردار بکرکی همیشه ملقب به بطریرک انطاکیه و سائر شرق بوده است، البته آن بخاطری است که وی از دیگر بطریرک های شرقی مستقل بوده ابراشیات، و مطارنهء گروه های مختلف رهبانی زیر اداره اش میباشند.

-وقتی که صلاح الدین ایوبی بالای بیت المقدس سلطه حاصل نمود، ملک غوی دی لیزنیان به طرف قبرص رفت و اکثریت زیادی از مارونی ها نیز با وی رفتند، زیرا در دوران اشغال بیت المقدس در پهلوی صلیبـی ها ایستاده بودند، وقتی آنجا رفتند درکوهی که در شمال نیقوسیا واقع است  جاگزین شدند.

-در قرن های دوازدهم و سیزدهم تعداد زیادی از مارونی ها، به سبب جنگ ها وهجرت کردن ها، از لبنان فرار نموده به تکریت و دیگر شهر ها میان دجله  و فرات رسیدند، و بعض شان به سوی داخل سوریه رفته در دمشق و حلب جابجا شدند، و بعض دیگرشان به قدس رفتند و دیگرانی به مصر و رودس، و مالطه پایین شدند، تعدادی هم از آنان به امریکا، افریقا، و اندونوزیا، هجرت کردند، ولی اغلب آنان تا حال در لبنان زندگی مینمایند، و در رهبری سیاست فعلی لبنان اثر بزرگ دارند.

مراجــع :

1-النصرانیة والاسلام                المستشار محمد عزت إسماعیل الطهطاوی -مطبعة

                                                       التقدم- مصر – 1977م.

2-محاضرات فی النصرانیة             محمد أبوزهرة-ط3-مطبعة یوسف –مصر-

                                                       1385هـ/1966م.

3-أضواء على المسیحیت             محمد متولی شلبی- نشر الدار الکویتیة -

                                                       1387هـ/ 1968م.

4               4-تاریخ لبنان                        د. فیلیب حتی –ط2-دار الثقافة- بیروت

                                                       – 1972م.

5               5 -خطط الشام                      محمدکرد علی – ج6 – ط2 - دارالقلم

6       بیروت-1391هـ/ 1971م0

6               6-مقارنة الادیان«المسیحیت»        د0 احمد شلبی – ط5-النهضة المصریة -

                                                        القاهرة  -  1977م.

7-تاریخ الطائفة المارونیة               اسطفان الدویهی – طبع بیروت –1890م.

8-التواریخ القدیمة من                 لأبی الفداء- نشر فلیشر – لیبسغ-1831م.

   المختصر فی اخبار البشر.                                               

9-التاریخ المجموع على                سعید بن البطریق - نشر شیخو - الجزء الثانی

   التحقیق و التصدیق                 -بیروت – 1909م.

10-تاریخ مختصر الدول               ابن العبری- نشره أنطون صالحانی-بیروت –

                                        1890م.

11-التنبیه و الإشراف                 للمسعودی – طبعة دی غویه- لیدن-

                                        1893م.

12-المحاماة عن الموارنة                 أفرام الدیرانی – بیروت – 1899م.

     وقدیسهم

13-تاریخ سوریة                      یوسف الدبس- ج5 – بیروت – 1900م.

14-الأدیان المعاصرة                   راشد عبدالله الفرحان- ط1-شرکة مطبعة

                                                         الجذور–  الکویت- 1405هـ/1985م.

مراجــع  بیگانه :

1- W. Wright, Catalogue of  Syriac Manuscripts in the British Museum (London, 1871).

2- Edward Gibbon, The History of the Decline and fall OT the Roman Empire, ed. J.     Bury. Vol. V (London, 1898).

3-      A. History of Deeds done Beyond the Sea, Tr. Emily A. Babcock and A.C.   Krey (New York, 1943).

4- Fausto (Murhij ) Naironi, Dissertation de Origine, Nomine ac religione Maronit arum (Rome,1679).

5-  Pierre Dib, Leglise Maronite Vol. l ( Paris, 1930).

6-      Bernard G. Al – Ghaziri, Rome et Leglise Syrienne- Maronite (Paris,1906).

موسوعه آسان در بیان فرقه ها و گروهها، نویسنده : دکتر حماد الجهنی، مترجم: محمد طاهر عطائی